नेपालको संविधानले आफ्ना नागरिकलाई वाक स्वतन्त्रताका साथै जीविकोपार्जन गर्ने स्वतन्त्रता प्रदान गरेको छ। महिलाको हकमा पनि यो कुरा उत्तिकै लागू हुन्छ। महिलालाई पनि घरबाहिर हिँड्डुल गर्न, काम गर्न अनि अरूसँग बोलचाल गर्न पुरुष जत्तिकै अधिकार छ। तर त्यसको विपरित महिलाहरूबाट माथि अभिव्यक्त भएका अनुभवहरूले हाम्रो समाजमा पितृ सत्तात्मक सोच कति हावी छ भन्ने झल्काउँछ। हामी पितृ सत्तात्मक सोच भएको समाजमा हुर्केका छौँ। हाम्रो सामाजिकीकरण पनि त्यस्तै नै भएको छ। एउटी महिलाले बुवा, दाजुभाई, श्रीमान जस्ता विभिन्न रुपमा पुरुष सदस्यबाट सहयोग नलिई कुनै कामका निम्ति अग्रसर हुन सक्दिनन् भन्ने मान्यता समाजमा व्याप्त छ। लैङ्गिक असमानताका कारण पुरुषको इच्छा, आकांक्षालाई समाजमा जति सरल रूपमा ग्रहण गरिन्छ, महिलाका तिनै इच्छा, आकांक्षालाई अझ पनि सजिलै स्वीकार्न सकिने अवस्था छैन। तथापि महिलाले गरेको तथा गर्न चाहेको आय आर्जनलाई पुरुषले सम्मानजनक तरिकाले नलिनु जायज हुँदैन।
सम्मानपूर्वक बाँच्न पाउनु सबैको हक हो। चाहे त्यो पुरुष होस् वा महिला। संविधानको धारा १६ ले पनि सबैलाई सम्मानपूर्वक बाँच्न पाउने हक प्रदान गरेको छ। त्यसमा कसैलाई विभेद गरेको छैन। अनि पुरुषबाट ती कुरामा महिलालाई विभेद किन? मादक पदार्थ सेवन गरेर श्रीमती कुट्नु र गालीगलौज गर्नुमा पुरुष र श्रीमान हुनुको कुनै सकारात्मक अर्थ बोध हुँदैन। बरू महिलाले गरेको आयआर्जन तथा उनलाई पनि सम्मान दिन सक्नुमा असल श्रीमान तथा पुरुषको परिचय झल्किन्छ। महिलाले गाउँ समाज, घरपरिवारमा बस्न सक्ने, काम गर्न सक्ने वातावरण पाएको भए उनी ती सबै कुरा त्यागेर टाढा अथवा विदेश जाँदिन थिईन् होला। यसको अर्थ यो पनि होइन कि महिलाहरूलाई वैदेशिक रोजगारमा जाने इच्छा हुँदैन। उनको इच्छालाई पनि हामीले सम्मान गर्नुपर्छ। साथै वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएपछि महिलाहरूलाई नकारात्मक दृष्टिकोणले हेर्ने, व्यवहार गर्ने र लान्छना लगाउनुभन्दा पनि गाउँसमाज, घर परिवारलगायत श्रम बजारमा उनीहरूलाई पुनर्स्थापित हुने अवसर दिईनुपर्छ। समग्रमा महिलाहरूले पनि घरपरिवार र समाजमा सम्मानजनक जीवनयापन गर्न पाउनुपर्छ। जसका लागि घरपरिवार र समाजमा त्यस अनुरुपको परिवेश तयार गर्नु आवश्यक छ। साथै वैदेशिक रोजगारलाई फरक दृष्टिकोणबाट हेर्न पनि जरुरी छ |
प्रकाशित: मंसिर १६, २०७५
कान्तिपुर
GET IN TOUCH